25 فروردین 99 روز بزرگداشت عــطــار نیشابوری
عــطــار نیشابوری یکی از عارفان و شاعران بزرگ مرد تاریخ اســت.همه ساله در این روز ، مراسم بزرگداشت این شاعر و عارف برگزار می شود .در ادامه با زندگینامه و آثار با ارزش ایشان آشنا میشوید.
فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق عــطــار کَدکَنی نیشابوری مشهور به عطّار نیشابوری متولد 540 در کدکن – درگــذشتهٔ 618 هجری قمری در شادیاخ نیشابور، یکی از عارفان و شاعران ایرانی بلند نام ادبیات فارسی در پایان سدهٔ ششم و آغاز سدهٔ هفتم اســت.
او در سال 540 هجری برابر با 1146 میلادی در کدکن زاده شد.نام او «محمّد»، لقبش «فریدالدّین» و کنیه‌اش «ابوحامد» بود و در شعرهایش بیشتر عطّار و گاهی نیز فرید تخلص کرده‌اســت. نام پدر عطّار ابراهیم کدکنی (با کنیهٔ ابوبکر) و نام مادرش رابعه بود.
آرامگاه عــطــار نیشابوری
او که داروسازی و عرفان را از شیخ مجدالدّین بغدادی فرا گرفته‌بود ، به کار عطّاری و درمان بیماران مــیپرداخت.او را از اهل سنت دانســته‌اند، اما در دوران معاصر، شیعیان با اســتناد به‌برخی شعرهایش بر این باورند که وی پس از چندی به‌تشیع گرویده
یا دوســتدار اهل بیت بوده‌اســت.هر چند که ایشان در مقدمه‌ی منطق‌الطیر (مقامات طیور) به نکوهش متعصبین پرداخته‌اند و به‌این افراد توصیه کرده‌اند که هم محب اهل بیت باشند و هم دوســتدار خلفای راشدین.
مصیبت‌نامه که اندوه جهان اســت الهی‌نامه که اسرار عیان اســت
به‌داروخانه کردم هر دو آغاز چه گویم زود رســتم زین و آن باز
مصیبت‌نامه زاد رهروان اســت الهی‌نامه گنج خسروان اســت
جهان معرفت اسرارنامه اســت بهشت اهل دل مختارنامه اســت
مقامات طیور امّا چنان اســت که مرغ عشق را معراج جان اســت
چو خسرونامه را طرزی عجیب اســت ز طرز او که مه را نصیب اســت
درباره به پشت پا زدن عطّار به اموال دنیوی و راه زهد، گوشه‌گیری و تقوا را پیش گرفتن وی داســتان‌های زیادی گفته شده‌اســت. مشهورترین این داســتانها، آن‌ســت که عــطــار در محل کسب خود مشغول به کار بود که درویشی از آنجا گــذر کرد. درویش درخواســت خود را با عــطــار در میان گــذاشت،
اما عــطــار همچنان به کار خود مــیپرداخت و درویش را نادیده گرفت. دل درویش از این رویداد چرکین شد و به عــطــار گفت: تو که تا این حد به زندگی دنیوی وابســته‌ای، چگونه مــیخواهی روزی جان بدهی؟ عــطــار به درویش گفت: مگر تو چگونه جان خواهی داد؟ درویش در همان حال کاسه چوبین خود را زیر سر نهاد و جان به جان آفرین تسلیم کرد.
این رویداد اثری ژرف بر او نهاد که عــطــار دگرگون شد، کار خود را رها کرد و راه حق را پیش گرفت. چیزی که نمایان اســت این اســت که عــطــار پس از این جریان مرید شیخ رکن الدین اکاف نیشابوری مــیگردد و تا پایان عمر (حدود 70 سال) با بسیاری از عارفان زمان خویش هم‌سخن گشته و به گردآوری داســتان‌های صوفیه و اهل سلوک پرداخته‌اســت.
و بنا بر داســتانی وی بیش از 180 اثر گوناگون به جای گــذاشته که حدود 40 عدد از آنان به شعر و دیگر نثر اســت. عــطــار در سال 618 یا 619 و یا 626 در حملهٔ مغولان، کشته‌شد.ماجرای مرگ عــطــار از غم‌انگیزترین رخدادهای روزگار اســت که در روان خواننده اثری دردناک به جای مــیگــذارد.
تذکره‌نویسان در این خصوص نگاشته‌اند که: پس از تسلط چنگیز خان مغول بر بلاد خراسان شیخ عــطــار نیز به دســت لشکر مغول اسیر گشت. گویند مغولی مــیخواســت او را بکشد، شخصی گفت: این پیر را مکش که به خون‌بهای او هزار درم بدهم.
عــطــار گفت: مفروش که بهتر از این مرا خواهند خرید. پس از ساعتی شخص دیگری گفت: این پیر را مکش که به خون‌بهای او یک کیسه کاه ترا خواهم داد. شیخ فرمود: بفروش که بیش از این نمــیارزم. مغول از گفته او خشمناک شد و او را از پای در آورد.
مقبره عــطــار نیشابوری
نمونهٔ اشعار
جانا، حدیث حسنت، در داســتان نگنجد رمزی ز راز عشقت، در صد زبان نگنجد
سودای زلف و خالت، در هر خیال ناید اندیشهٔ وصالت، جز در گمان نگنجد
هرگز نشان ندادند، از کوی تو کسی را زیرا که راه کویت، اندر نشان نگنجد
آهی که عاشقانت، از حلق جان برآرند هم در زمان نیاید، هم در مکان نگنجد
آنجا که عاشقانت، یک دم حضور یابند دل در حساب ناید، جان در میان نگنجد
اندر ضمیر دلها، گنجی نهان نهادی از دل اگر برآید، در آسمان نگنجد
عطّار وصف عشقت، چون در عبارت آرد زیرا که وصف عشقت، اندر بیان نگنجد
آثار عــطــار نیشابوری
ویژگی سخن عــطــار :
عــطــار، یكی از شاعران بزرگ متصوفه و از مردان نام آور تاریخ ادبیات ایران اســت. سخن او ساده و گیراســت. او برای بیان مقاصد عرفانی خود بهترین راه را كه همان آوردن كلام ساده و بی پیرایه و خالی از هرگونه آرایش اســت انتخاب كرده اســت. او اگر چه در ظاهر كلام و سخن خود آن وسعت اطلاع و اســتحكام سخن اســتادانی همچون سنایی را ندارد.
ولی آن گفتار ساده كه از سوختگی دلی هم چون او باعث شده كه خواننده را مجذوب نماید و همچنین كمك گرفتن او از تمثیلات و بیان داســتانها و حكایات مختلف یكی دیگر از جاذبه های آثار او می باشد و او سرمشق عرفای نامی بعد از خود همچون مولوی و جامی قرار گرفته و آن دو نیز به مدح و ثنای این مرشد بزرگ پرداخته اند.
آثار عــطــار نیشابوری
معرفی آثار عــطــار :
آثار شیخ به دو دســته منظوم و منثور تقسیم می شود. آثار منظوم او عبارت اســت از: 1- دیوان اشعار كه شامل غزلیات و قصاید و رباعیات اســت. 2- مثنویات او عبارت اســت از: الهی نامه، اسرار نامه، مصیبت نامه، وصلت نامه، بلبل نامه، بی سر نامه، منطق الطیر، جواهر الذات، حیدر نامه، مختار نامه، خسرو نامه، اشتر نامه و مظهر العجایب.
از میان این مثنویهای عرفانی بهترین و شیواترین آنها كه به نام تاج مثنویهای او به شمار می آید منطق الطیر اســت كه موضوع آن بحث پرندگان از یك پرنده داســتانی به نام سیمرغ اســت كه منظور از پرندگان سالكان راه حق و مراد از سیمرغ وجود حق اســت.
كه عــطــار در این منظومه با نیروی تخیل خود و به كار بردن رمزهای عرفانی به زیباترین وجه سخن می گوید كه این منظومه یكی از شاهكارهای زبان فارسی اســت و منظومه مظهر العجایب و لسان الغیب اســت كه برخی از ادبا آنها را به عــطــار نسبت داده اند و برخی دیگر معتقدند كه این دو كتاب منسوب به عــطــار نیســت.
