کاربرد اسید سیتریک در دنیای امروز
کاربرد اسید سیتریک در دنیای امروز
اسید سیتریک یک ماده شیمیایی طبیعی است که کاربردهای گستردهای در دنیای امروز دارد. از تولید مواد غذایی گرفته تا محصولات آرایشی و بهداشتی، نظافت صنعتی، داروها، محیط زیست و…
این ترکیب در طیف گستردهای از بافتهای میوه، سبزیجات و حیوانات یافت میشود و تولید آن از قرن بیستم به صورت مصنوعی و در مقادیر زیاد انجام میشود.
کاربرد اسید سیتریک
–کاربرد اسید سیتریک در غذاها
بیش از ۷۰ درصد اسید سیتریک تولید شده به عنوان افزودنی غذا و نوشیدنی استفاده میشود. اسید سیتریک نقش بزرگی در افزایش طعم، به ویژه در صنعت نوشیدنی، ایفا میکند، زیرا طعمی ترشی را ارائه میدهد که شیرینی بسیاری از نوشیدنیها را خنثی میکند. اسیدیته اسیدسیتریک، آن را به یک نگهدارنده عالی برای غذا و نوشیدنی تبدیل میکند. با وجود یک اسید مانند اسیدسیتریک در یک محیط از رشد باکتریها جلوگیری میشود. بسیاری از محصولات با ماندگاری طولانی حاوی آن هستند که شامل کنسروها، گوشت، تنقلات و شیرینی است.
برای جلوگیری از اکسید شدن و قهوهای شدن میوهها و سبزیجات میتوان از اسید سیتریک استفاده کرد که این کار برای سرآشپزها هنگام تهیه غذای تازه بسیار مهم است. در سراسر صنایع لبنی، به ویژه در تولید و فرآوری پنیر این ماده کاربردی است، زیرا به ایجاد محیط عالی برای تثبیت امولسیونها از جمله جلوگیری از جدا شدن چربیها کمک میکند. استفاده از اسید سیتریک در غذاهای فرآوری شده منجمد و برخی چربیها و روغنها به عنوان یک افزودنی باعث افزایش عملکرد آنتی اکسیدانها میشود. این امر به طور مؤثری میزان پوسیدگی این محصولات را کاهش میدهد و آنها را برای مدت طولانیتری تازه نگه میدارد و ضایعات را کاهش میدهد.
–اسید سیتریک در محصولات مراقبت شخصی
اسید سیتریک به دلیل ایمن بودن یک عنصر رایج در بسیاری از محصولات مراقبت شخصی است. برای مثال، استفاده از محصولات حاوی اسید سیتریک روی پوست نوزاد، نزدیک چشمها و غشاهای مخاطی بیخطر است. اما کاربرد اصلی این ماده در این بخش، به عنوان نگهدارنده است که به پایدار ماندن سایر مواد شیمیایی کمک میکند. اسید سیتریک و نمکهای مرتبط با آن، مانند سیترات سدیم، در طیف گستردهای از محصولات مراقبت شخصی از جمله، لایه بردارهای شیمیایی پوست، رژ لب، صابونها، رنگ مو، کرمها و لوسیونها، محصولات کودک، دئودورانت و اسپری مو استفاده میشود.
–داروهای حاوی اسید سیتریک
اسید سیتریک همچنین دارای تعدادی کاربرد پزشکی است که برخی از آنها اکتشافات نسبتاً اخیر هستند. این ماده در ادرار خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش میدهد. PH ادرار را کم میکند و از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری میکند. برخی از داروها از اسید سیتریک به عنوان یک ماده فعال برای جلوگیری از حملات نقرس استفاده میکنند. همچنین از اسید سیتریک در انتقال خون و به عنوان فرآورده جوشان استفاده میشود.
–کاربرد در شویندههای خانگی و پاککنندههای ظرفشویی
کاربرد قابل توجه دیگر اسید سیتریک در دنیای امروز، در شویندههای خانگی و پاککنندههای ظرفشویی (تقریباً ۱۳ درصد از بازار جهانی اسید سیتریک) به عنوان سازنده مشترک با زئولیتها، عمدتاً در شویندههای مایع غلیظ است. اسید سیتریک به عنوان سازنده، سختی آب Ca 2 + و Mg 2 + را کیل میکند. از سال ۲۰۱۷، استفاده از فسفات در مواد شوینده ماشین ظرفشویی ممنوع شد که این منجر به افزایش مصرف اسید سیتریک میشود که به افزایش استفاده از سیترات در پاککنندههای خانگی میافزاید.
–اسید سیتریک عامل اتصال عرضی
اسید سیتریک به طور موفقیتآمیزی برای اتصال عرضی بسیاری از مواد، از جمله الیاف پروتئینی بسیار ریز برای کاربردهای زیست پزشکی، پلی الها برای ساخت فیلمهای زیست تخریبپذیر مناسب به عنوان مثال برای بستهبندی سازگار با محیط زیست و با هیدروکسی آپاتیت برای ساخت کامپوزیتهای بیوسرامیک برای بافتهای ارتوپدی استفاده میشود.
–ضد عفونیکنندههای حاوی اسید سیتریک
اسید سیتریک یک ضدعفونیکننده عالی و بیضرر در برابر چندین ویروس از جمله نوروویروس انسانی است. برای مثال، سیترات که به ذرات شبه نوروویروس اضافه میشود، دقیقاً در محل اتصال آنتیژنهای گروه خونی که در اتصال به لیگاندهای میزبان نقش دارند، متصل میشود، از انتقال این ویروسها جلوگیری میکند و همچنین علائم را در افرادی که قبلاً به نوروویروسها آلوده شدهاند کاهش میدهد. نورویروسها که به راحتی از طریق دستهای آلوده یا غذای آلوده منتقل میشوند، باعث شیوع مکرر گاستروانتریت در محیطهای اجتماعی مانند بیمارستانها و مدارس میشوند.
یک دستمال کاغذی تجاری، حاوی یک لایه میانی آغشته به اسید سیتریک (۷. ۵۱٪) و سدیم لوریل سولفات (۲. ۰۲٪)، ویروسهای منتشر شده را به شکل قطرات ریز در دستمال کاغذی پس از عطسه، سرفه یا دمیدن بینی از بین میبرد. بافت هنگامی که رطوبت به لایه میانی برخورد میکند، سدیم لوریل سولفات پوشش لیپیدی بسیاری از ویروسها را مختل میکند، در حالی که اسید سیتریک باعث اختلال در راینوویروسها میشود که پوشش لیپیدی ندارند، اما به اسیدها حساس هستند و در نتیجه از انتقال مجدد به دستها و سطوحی که با آنها استفاده میشود، جلوگیری میکند. این محصول بیوسیدال همچنین میتواند برای ضدعفونی سطوحی که ویروسهای سرماخوردگی و آنفولانزا میتوانند بیش از ۲۴ ساعت زنده بمانند استفاده شود.
–اصلاح محیط زیست با اسید سیتریک
اسید سیتریک به دلیل خواص عالی کلاتینگ فلز، به طور گستردهای برای تمیز کردن مکانهای صنعتی، از جمله مکانهای هستهای آلوده به رادیونوکلئیدها و خاکهای آلوده به فلزات سنگین استفاده میشود. به عنوان مثال، نه تنها قسمت اسید سیتریک حذف فلزات در خاک را تسهیل میکند، بلکه باعث افزایش دفع خاک از ترکیبات آلی آبگریز از خاک میشود. علاوه بر افزایش پتانسیل حذف آلایندههای مخلوط از خاک، تحقیقات نشان داده است که وقتی با بیوسورفکتانتهای رامنولیپیدی ترکیب میشود، اسید سیتریک ظرفیت بیسابقهای در اصلاح محیط خاک (بهتر از اکثر درمانهای حرارتی یا شیمیایی) از طریق عوامل شیمیایی مبتنی بر بیولوژیک ایجاد میکند که نه تنها سازگار با محیط زیست است، بلکه ترمیم اکولوژیکی خاک پس از اصلاح را نیز ترویج میکند.
–تولید مواد نگهدارنده با اسید سیتریک
استفاده از اسید سیتریک برای کاهش فعالیت میکروبیولوژیکی و در نتیجه افزایش پایداری کنسانترهها، به عنوان مثال برای سازندگان آب پرتقال، که اسید را به کنسانترههای تحویل به مشتریان در صنعت نوشیدنی اضافه میکنند، به خوبی شناخته شده است. اسید سیتریک که همراه با سایر مواد تشکیل شده است، یک آنتی اکسیدان تجاری مؤثر ایجاد میکند که بافت، رنگ و کیفیت ارگانولپتیک برخی از میوهها را حفظ میکند و باعث تازهتر ماندن آنها میشود.
کاربردهای دیگر اسید سیتریک
مصارف صنعتی اسید سیتریک بسیار زیاد است و عمدتاً در سم کشها، خوراک دام، تختههای مدار، افزایش بازیافت روغن، ریز مغذیهای کود، رنگ، کاغذ، مواد دارویی، منسوجات، غذای حیوانات خانگی و غیره استفاده میشود.
برای خرید اسید سیتریک از تأمینکنندگان معتبر برای این کار اقدام کنید. بازرگانی پویاویژن یک تأمینکننده معتبر اسید سیتریک در ایران می باشد.