سفر به آبشارهای شوشتر | مسیر دسترسی و امکانات
سفر به آبشارهای شوشتر | مسیر دسترسی و امکانات
با هم به استان خوزستان سفر می کنیم ، این استان جنوبی مکان های گردشگری بکر زیادی دارد که از میان آن ها سازه های آبی شوشتر که یک گنج تاریخی هم هستند ، محبوبیت زیادی دارند. زمانی که نام شوشتر میآید، یاد چه سازهای میافتید؟ بدون شک بسیاری از شما بهمحض شنیدن نام شوشتر به یاد سازههای آبی این شهر میافتید. شهر شوشتر از شهرهای جنوب غربی ایران است که در دامنه کوههای زاگرس قرار دارد و پس از حمله اعراب به ایران، لقب «دارالمؤمنین» را گرفت.
سیستم آبی تاریخی شوشتر Shushtar Historical Hydraulic System که به نام سازههای آبی تاریخی شوشتر نیز نامیده می شود، مجموعهای به هم پیوسته از ۱۳ اثر تاریخی شامل پلها، بندها، آسیابها، آبشارها، کانالهای دست کند و تونلهای عظیم هدایت آب هستند که در ارتباط با یکدیگر کار میکنند و در دوران هخامنشیان تا ساسانیان، جهت بهرهگیری بیشتر از آب ساخته شدهاند. در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستانشناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شدهاست. این ۱۳ اثر تاریخی به فاصله کمی از یکدیگر درمحدوده شهر شوشتر واقع شدهاند با احراز معیارهای ۱، ۲ و ۵، با عنوان سیستم آبی تاریخی شوشتر به صورت یکجا به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیدهاند.
مسیر دسترسی به سازه های آبی شوشتر
شوشتر مساحتی برابر با ۲۴۳۶ کیلومترمربع دارد و در شمال استان خوزستان واقعشده است. جمعیت شوشتر در آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۵، ۱۳۹هزار نفر اعلام شد و پنجاه و هفتمین شهر ازنظر جمعیت است. در استان خوزستان پس از کلانشهر اهواز و شهرهای دزفول و آبادان، شوشتر چهارمین شهر پرجمعیت است. از لحاظ طبیعی دامنههای پایانی کوههای زاگرس، مرز شرقی این شهرستان و رود دز، مرز غربی این شهرستان را تشکیل میدهد.
محوطه آبشارهاي شوشتر در جنوب پل بند گرگر و خيابان شريعتي واقع شده است. دقيقا ًمشخص نيست كه اين محوطه در چه زماني بوجود آمده ولي شواهد موجود نشان مي دهد كه احتمالاً در دوره ساساني، خصوصاً در زمان سلطنت شاپور اول بنا شده است. طبق نوشته كتاب تذكره شوشتر، در زمان اردشير بابكان (بنيانگذار سلسله ساساني در سال ۲۲۴ميلادي) بخاطر اينكه آب را به شرق و جنوب شوشتر رسانده و كشاورزي منطقه را رونق دهند، ساخت رود گرگرشروع و تا سلطنت شاپور،فرزند اردشير، ادامه يافت.
بر روي اين نهر، پل بند گرگر ساخته شد، كه نه تنها از طغيان آبهاي اضافي جلوگيري مي كرد، بلكه شهر شوشتر را با شرق آن ( مسجد سليمان و اهواز) مرتبط مي ساخت.بطوري كه درگذشته نزديك اين پل بند، دروازه گرگر وجود داشت. درون محوطه آبشارها، حدود ۴۰ آسياب وجود داشت كه اين آسياب ها در بخش شمالي، شرقي و غربي قرار داشتند. از آسياب ها براي تهيه آرد استفاده مي شد.به مرور زمان بر اثر حوادث طبيعي (سيل و زلزله) وعوامل انساني اكثر اين آسياب ها رو به تخريب نهادند.در حال حاضر آسياب رضا گلاب توسط پايگاه ميراث فرهنگي سازه هاي آبي تاريخي شوشتر، مرمت و در حال فعاليت مي باشد.
در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیابها، آبشارها، کانالها و تونلهای عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در قسمت انتهایی ضلع غربی این مجموعه، سیکا قرار دارد که دسترسی به فضای درون آن از طریق چند پله دستکند میسر است.درون این فضا یک حوض ۸ ضلعی با کانالهای کوچک به چشم میخورد. آب این حوض از طریق یک جوی که از دیواره سیکا خارج میشود تأمین و از طریق دو کانال کوچک به درون رودخانه هدایت میشود. این مجموعه جزئی از کانالهای آبرسانی به آسیابها بوده که بعدها در دوره قاجار و در زمان حکومت محتشم (از حکام محلی) سدی در این مکان زده شده و در این مکان آب از یک قسمت داخل و وارد یک ۸ ضلعی گود شده و سپس از این ۸ ضلعی وارد دو کانال و از آنجا وارد رودخانه میشود.
آثار باستانی زیر به عنوان دهمین اثر ایران با عنوان سیستم آبی تاریخی شوشتر به صورت یکجا در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیدهاند:
بند میزان
برج کلاه فرنگی
رودخانه دست کند گرگر
پل بند گرگر
مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی
بند برج عیار و نیایشگاه صابئین
بند ماهی بازان شوشتر (بند خداآفرین)
قلعه سلاسل
کانال داریون
پل بند شادروان
بند خاک
پل بند لشکر و پل شاه علی
بند شرابدار
مطالب بیشتر:
سفر به تنگه شوتاریکو پارسیان هرمزگان
سفر به تنگه دریخا | معجزه طبیعت در هرمزگان