مروری بر مرگبارترین سوانح هوایی تاریخ ایران

مروری بر مرگبارترین سوانح هوایی تاریخ ایران

به مناسب سقوط هواپیمایی اوکراینی پس از پرواز از باند فرودگاه امام خمینی ، نگاهی خواهیم داشت به سوانح هوایی غمناک و مرگبار در تاریخ هواپیمایی ایران. در تاریخ هوانوردی ایران، نزدیک به دو هزار نفر در سوانح متعدد هوایی کشته شده‌اند، سوانحی که برای هواپیماهای متعلق به خطوط هوایی ایران یا تحت اجاره شرکت‌های هوایی یا سازمان‌ها و ارگان‌های ایرانی و نیز برای هواپیماهای متعلق به خطوط هوایی غیر ایرانی در خاک ایران رخ داده است.

 

در ادامه این گزارش، مرگبارترین سوانح هوایی ایران، بر اساس تاریخ وقوع مرور شده است.

 

۱۸ دی ۱۳۹۸

۱۷۹ کشته

اوکراین بوئینگ ۷۳۷

یک هواپیمای مسافربری از نوع بوئینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هواپیمایی اوکراین بعد از بلند شدن از فرودگاه امام خمینی تهران سقوط کرد و تمامی ۱۷۹ سرنشین آن کشته شدند. منابع ایرانی علت سانحه را نقص فنی اعلام کرده‌اند و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری گفته است که جعبه سیاه در ایران بررسی خواهد شد و به کشور سازنده (آمریکا) تحویل نمی‌شود.

 

۲۹ بهمن ۱۳۹۶

۶۶ کشته

آسمان ای‌تی‌آر ۷۲

هواپیمای آی تی آر ۷۲ هواپیمایی آسمان که از تهران به یاسوج می‌رفت در ۲۲ کیلومتری شمال فرودگاه یاسوج در کوه دنا سقوط کرد. ۶۰ مسافر، ۴ خدمه و ۲ مأمور امنیت پرواز سرنشین این هواپیما بودند. هنوز دلیل سقوط اعلام نشده اما شرایط آب و هوایی در منطقه سقوط برفی با بادهای تند گزارش شده بود.

۱۹ مهر ۱۳۹۳

۴۸ کشته

سپاهان ایر آنتونوف-۱۴۰ (ایران ۱۴۰)

هواپیمای ایران – ۱۴۰ که در اصل آنتونوف ۱۴۰ اوکراینی است، دقایقی بعد از برخاستن از فرودگاه مهرآباد سقوط کرد. ۴۲ مسافر و شش خدمه این هواپیما کشته شدند. هواپیما موقع برخاستن ۱۹۰ کیلوگرم سنگین‌تر از حداکثر ظرفیتش بود. نقص فنی یکی از موتورها که حدود دو ثانیه قبل از بلند شدن هواپیما از زمین خاموش شده بود، دلیل اصلی سانحه اعلام شد گرچه مشکلات فنی و طراحی هواپیما هم باعث ناتوانی خلبان در کنترل هواپیما خوانده شد. بعد از سانحه هواپیماهای ایران ۱۴۰ زمین‌گیر شدند و پروژه ورود ایران به کشورهای سازنده هواپیما عملا شکست خورد. نام این هواپیما از آغاز ورود به آسمان ایران با مرگ همراه شد وقتی در سال ۱۳۸۱ یک آنتونوف ۱۴۰ که حامل مهندسان روسی و اوکراینی برای راه اندازی خط تولید این هواپیما در اصفهان بوند سقوط کرد و همه ۴۴ سرنشینش کشته شدند.

 

۱۹ دی ۱۳۸۹

۷۸ کشته

ایران ایر بوئینگ ۷۲۷

پرواز تهران (مهرآباد) به ارومیه بوئینگ ۷۲۷ ایران ایر، در حدود هشت کیلومتری فرودگاه ارومیه سقوط کرد. هواپیما ۹۶ سرنشین داشت و هنگام پرواز از تران به دلیل شرایط بد آب و هوایی در ارومیه دو ساعت تاخیر داشت. دلایل سقوط، ترکیبی از شرایط بد آب و هوا و ناتوانی خدمه پرواز در اقدام مناسب در شرایط پرواز اعلام شد از جمله قدیمی بودن تجهیزات ناوبری، اجرا نشدن صحیح راهنمایی برج مراقبت برای تقرب دوباره و مدیریت ضعیف کابین خلبان. در این حادثه ۷۰ نفر از مسافران و هشت خدمه هواپیما کشته شدند.

 

۲ مرداد ۱۳۸۸

۱۷ کشته

آریا تور ایلیوشین ۶۲

پرواز تهران مشهد هواپیمای ایلیوشین شرکت آریا، بعد از فرود، به دلیل سرعت بالاتر از حد و فرود روی یک کیلومتری اول باند نتوانست به موقع متوقف شود و دماغه هواپیما با سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت به دیوار بتونی فرودگاه برخورد کرد. کابین خلبان و کابین مسافران تا ردیف ششم صندلی‌ها منهدم شدند. هواپیما بعد از این برخورد ۱۶۰ متر دیگر جلو رفت، با یک تیر چراغ برق برخورد کرد و متوقف شد. دلیل سانحه اشتباه فاحش کمک خلبان و مهندس پرواز و ناهماهنگی در کابین خلبان اعلام شد.

 

۲۴ تیر ۱۳۸۸

۱۶۸ کشته

کاسپین توپولوف تی یو ۱۵۴

هواپیمای توپولوف ۱۵۴ شرکت کاسپین، که از فرودگاه مهرآباد تهران به مقصد ایروان در ارمنستان پرواز می‌کرد، حدود ۱۶ دقیقه بعد از پرواز در اطراف قزوین سقوط کرد. هواپیما تا سه دقیقه قبل از سقوط به شکل عادی در ارتفاع حدود ۱۰ کیلومتری زمین (۳۶هزار پا) پرواز می‌کرد که ناگهان ۲۷۰ درجه می‌چرخد، و با سرعت زیاد به سمت زمین سقوط می‌کند. در محل سقوط حفره‌ایبه عمق ۱۰ متر ایجاد می‌شود و هواپیما تکه‌تکه می‌شود. علت سقوط، منهدم شدن یکی از موتورهای هواپیما اعلام شد که در اثر انهدام بدنه هواپیما پاره و کنترل غیر ممکن شده است. بعد از این حادثه پرواز هواپیماهای توپولوف ۱۵۴ در آسمان ایران متوقف شد.

 

۶ آذر ۱۳۸۵

۳۶ کشته

سپاه پاسداران آنتونوف ۷۴

دلیل سقوط این هواپیمای نظامی متعلق به سپاه پاسداران اعلام نشد و اطلاعات چندانی از این حادثه دردست نیست. سپاه پاسداران اعلام کرد که ماموریت هواپیما غیرنظامی و مقصدهایش شیراز و بندرعباس بوده است. سانحه در انتهای باند فرودگاه مهرآباد تهران رخ داد. تعداد مسافران ۳۲ و تعداد خدمه ۶ نفر بود. دو نفر از سرنشینان زنده ماندند.

 

۱۰ شهریور ۱۳۸۵

۲۸ کشته

ایران ایرتور توپولوف تی یو ۱۵۴

توپولوف ۱۵۴ ایران ایرتور، که از بندرعباس به مشهد پرواز کرده بود، هنگام فرود دچار سانحه شد. گزارش شده که لاستیک جلوی هواپیما هنگام فرود ترکیده، خلبان کنترل هواپیما را از دست داده، و هواپیما آتش گرفته است. هواپیما ۱۴۸ سرنشین داشت که همه ۲۸ نفر کشته شده در این سانحه از مسافران بودند.

 

۱۵ آذر ۱۳۸۴

۱۲۸ کشته

ارتش ایران سی ۱۳۰

هواپیمای سی ۱۳۰ ارتش (ترابری نظامی) در حال حمل گروهی از خبرنگاران به بندرعباس برای پوشش خبری یک مانور نظامی بود. خلبان هواپیما هشت دقیقه بعد از برخاستن از باند فرودگاه مهرآباد از مشکل در موتور شماره چهار هواپیما خبر می‌دهد و درخواست فرود اضطراری می‌کند اما هنگام دور زدن برای فرود روی باند مهرآباد، به یک ساختمان ده طبقه در نزدیکی فرودگاه برخورد می‌کند. همه ۹۴ سرنشین هواپیما کشته می‌شوند و ۳۴ نفر از ساکنین ساختمان و کسانی که در محل بودند هم کشته می‌شوند. دلایل سقوط هواپیما هنوز به طور دقیق اعلام نشده است. مقام‌های ایران گفته‌اند که هواپیما حدود سه دقیقه قبل از فرود مشکلی نداشته است و احتمالا بعد از آن به دلیل بروز نقص فنی یا اشتباه خلبان هواپیما منحرف شده است.

 

۲۱ بهمن ۱۳۸۲

۴۳ کشته

کیش ایر فوکر ۵۰

هواپیمای فوکر ۵۰ شرکت هواپیمایی آسمان از کیش به شارجه، در حدود سه کیلومتری فرودگاه شارجه سقوط کرد. ۳۷ نفر از ۴۰ مسافر هواپیما و ۶ خدمه آن کشته شدند. کاپیتان هواپیما در نزدیکی فرودگاه شارجه از کمک خلبان می‌خواهد که هواپیما را فرود بیاورد. کمک خلبان با بی‌میلی قبول می‌کند. هنگام تقرب، سرعت هواپیما بیش از اندازه است و کاپیتان کنترل را به عهده می‌گید، اما اشتباه خلبان در تنظیم دور موتورهای هواپیما باعث می‌شود هواپیما به زمین برخورد کند.

 

۳۰ بهمن ۱۳۸۱

۲۷۶ کشته

سپاه پاسداران ایلیوشین ۷۶

هواپیمای ایلیوشین ۷۶ سپاه پاسداران ایران، که سرنشینانش اعضای سپاه بودند در حال پرواز از زاهدان به کرمان، با کوه جفتان سیرچ برخورد کرد و همه سرنشینانش کشته شدند. ۱۸ نفر از سرنشینان خدمه پرواز، و بقیه ظاهرا نیروهای “لشگر ۴۱ ثارالله” بوند. هواپیما در حال تقرب برای فرود در فرودگاه کرمان با کوه برخورد کرد. دلایل حادثه اعلام نشد اما بدی آب و هوا یکی از دلایل احتمالی اعلام شد. همچنین گزارش شده که تعداد مسافران هواپیما بالاتر از ظرفیت این هواپیما برای مسافر بوده است.

 

۲۳ بهمن ۱۳۸۰

۱۱۹ کشته

ایران ایرتور توپولوف ۱۵۴

پرواز تهران به خرم آباد شرکت ایران ایرتور یک توپولوف ۱۵۴ با ۱۰۷ مسافر و ۱۲ خدمه بود. هواپیما هنگام کاهش ارتفاع برای فرود در فرودگاه خرم آباد با کوه برخورد کرد و همه سرنشینانش کشته شدند. بعدها مشخص شد که هواپیما از مسیر فرود روی باند منحرف شده بوده است. اطلاعات بیشتری از این حادثه دردست نیست.

 

۲۳ اسفند ۱۳۷۵

۸۶ کشته

ارتش سی ۱۳۰

هواپیمای هرکلوس سی ۱۳۰ ارتش ایران، که با ۸۶ سرنشین از دزفول به مشهد می‌رفت، حدود ۲۴ کیلومتری مشهد سقوط کرد و همه سرنشینانش کشته شدند. خلبان قبل از سقوط خرابی موتور هواپیما را گزارش کرده بود. در آن زمان گفته شد که سرنشینان این هواپیما سربازان و نظامیانی بودند که از خراسان به استان خوزستان اعزام شده بودند تا در تامین امنیت سفر آیت الله خامنه‌ای، رهبر ایران بکار گرفته شوند.

 

۱۸ مهر ۱۳۷۳

۶۶ کشته

آسمان فوکر ۲۸

هواپیمای فوکر ۲۸ هواپیمایی آسمان، که با ۵۹ مسافر و ۷ خدمه از اصفهان به تهران می‌آمد، حدود ۳۵ دقیقه بعد از آغاز پرواز، هر دو موتورش را از دست داد و به کوهی در اطراف نطنز برخورد کرد. علت سقوط اعلام نشد.

 

۱۹ بهمن ۱۳۷۱

۱۳۴ کشته

ایران ایرتور توپولوف ۱۵۴/ سوخو ۲۴

هواپیمای توپولوف ۱۵۴ پرواز تهران مشهد ایران ایر تور، در حال برخاستن از فردودگاه مهرآباد تهران، با یک هواپیمای جنگی سوخوی ۲۴ که در حال فرود بود برخورد کرد. گزارش شد که سوخو به قسمت دم هواپیمای مسافربری می‌خورد و هر دو هواپیما منفجر شدند. ۱۳۱ سرنشین، ۱۲ خدمه و دو خلبان هواپیمای جنگی ارتش کشته شدند. هواپیمای سوخو در مانور روز نیروی هوایی شرکت داشت.

 

۶ اردیبهشت ۱۳۷۱

۳۹ کشته

شرکت نفت ایران فوکر ۲۷

هواپیما در مسیر بندر ماهشهر به تهران در نزدیکی ساوه سقوط می‌کند و همه سرنشینانش کشته می‌شوند. این هواپیما متعلق به ارتش ایران و در اجاره شرکت نفت بوده است. اطلاعاتی از دلایل سقوط منتشر نشد.

 

۱۲ تیر ۱۳۶۷

۲۹۰ کشته

ایران ایر ایرباس آی ۳۰۰

تشیع پیکر سرنشینان هواپیمای ایرباس ایران در تهران

 

این سانحه هوایی، جزو “حمله‌های اشتباهی به هدف غیر نظامی” از سوی یک نیروی نظامی دسته‌بندی شده، اما حکومت ایران نیروی دریایی آمریکا را به انهدام این هواپیما با وجود اطلاع از غیر نظامی بودن آن متهم می‌کند. آمریکایی‌ها می‌گویند که ناو وینسنس این هواپیما را با این تصور هدف قرار داده بود که یک جنگنده اف ۱۴ نیروی هوایی ایران است. همه ۲۹۰ سرنشین هواپیما کشته شدند.

تشیع پیکر قربانیان انهدام هواپیمای ایران در خلیج فارس

 

در دهه ۱۳۶۰، چند مورد سقوط هواپیماهای نظامی هم رخ داد که در این فهرست گنجانده نشده است.

 

۳۱ خرداد ۱۳۵۹

۱۲۸ کشته

ایران ایر بوئینگ ۷۲۷

بونیگ ۷۲۷ ایران ایر که با ۱۲۰ مسافر و ۸ خدمه از مشهد به تهران می‌آمد، در کوه‌های شمال تهران در ۲۸ کیلومتری فرودگاه مهرآباد تهران سقوط کرد. دلایل سقوط اشتباه خلبانان در انتخاب مسیر فرودگاه اعلام شد. البته گزارش دقیقی درباره علت حادثه منتشر نشد.