آیا مردان هم یائسگی را تجربه می کنند؟
همین ابتدا بگوییم کــه جواب بله است! مردان هم به نوع خودشان دوران یاسگی را تجربه می کنند کــه کمتر کسی از آن مطلع است. مثل مغز مردان کــه واقعا دوران پریود ماهانه مشابه زنان را تجربه می کند.یائسگی یا منوپوز در زنان به معنی پایان سیکل باروری زنانه است. اما مردان نیز با بالا رفتن سن، طیفی از علائم را تجربه ميکنند کــه ميتوان آن‌ها را با اثرات و علائم یائسگی مقایسه کرد. یائسگی مردان کــه به آن آندروپوز نیز ميگویند، عبارتی است کــه برای بیان تغییراتی کــه در مردان از نظر روحی و جسمی در میانسالی روی ميدهد استفاده ميشود. البته برچسب «یائسگی مردانه» تا حدودی گمراه کننده بوده و تعریف و علائم و علت‌ها و درمان آن هنوز نامشخص است.
طبق مقاله‌ای در نشریه‌ی History of Medicine، یائسگی مردانه یا آندروپوز، موضوعی است کــه از اواخر دهه‌ی ۱۹۳۰ تا اواسط ۱۹۵۰، زیاد در موردش بحث شده، اما محققان دنیای مدرن ميگویند، بدون حد و مرز‌های مشخص، آندروپوز تشخیص به درد بخوری نخواهد بود.
اما میانسال شدن همچنان اثرات خود را بر بدن مردان ميگذارد کــه کاهش تدریجی تستوسترون، یکی از آن‌ها و البته مهمترین آنهاست. در این مطلب از اثرات افزایش سن بر هورمون‌ها در بدن مردان ميگوییم و اینکــه چه راهکار‌هایی برای کاهش اثرات بالا رفتن سن بر سلامت مردان وجود دارد.
آیا چیزی به نام یائسگی مردان وجود دارد؟
هر چند افزایش سن در مردان بر هورمون‌های جنسی آن‌ها اثر ميگذارد، اما تشبیه آن به یائسگی زنان، درست نیست. برخی از محققان به جای اینکــه آندروپوز را شبیه منوپوز بدانند، علائم آن را با عارضه‌ای به نام افت آندروژن در مردان میانسال (ADAM) یا هیپوگنادیسم ربط ميدهند. هیپوگنادیسم به طور طبیعی زمانی روی ميدهد کــه گناد‌ها یا همان غددی کــه سلول‌های جنسی تولید ميکنند، کم کم پیر شده و عملکرد خود را از دست ميدهند.
تنها ۲.۱ درصد از مردان دچار هیپوگنادیسم ميشوند، اما یائسگی، بخشی طبیعی و اجتناب ناپذیر از تکامل جنسی زنان است. هر چند احتمال هیپوگنادیسم با افزایش سن بالاتر ميرود، اما باز هم مرحله‌ای حتمی و پذیرفته شده از تکامل جنسی مردان نیست.
علائم چیزی کــه به نام یائسگی مردان معروف است
مشخصه‌ی اصلی یائسگی در زنان، افت شدید استروژن و پروژسترون است کــه از هورمون‌های مهم باروری در زنان هستند و طی دوره‌ی نسبتا کوتاهی از زمان، به میزان قابل توجهی کاهش ميیابند. علائم عارضه‌ای کــه افراد اغلب آن را یائسگی مردانه ميدانند، نسبت به یائسگی زنانه، آهسته‌تر و غیرمحسوس‌تر و با شدت کمتری بروز ميکنند. افت هورمون مردانه یا تستوسترون، شدت کمتری نسبت به افت هورمون زنانه طی یائسگی دارد.
علائم و نشانه‌های گوناگونی کــه معمولا یائسگی مردانه اطلاق ميشوند شامل موارد زیر ميشود:
گُرگرفتگی
نوسانات خلقی و تحریک پذیری
تجمع چربی در اطراف شکم و سینه
از دست دادن توده‌ی عضلانی
خشکی و نازک شدن پوست
تعریق زیاد
مطالعات نشان داده‌اند شایع‌ترین علامت یائسگی مردان، کاهش میل جنسی، کمتر روی دادن نعوظ صبحگاهی و اختلال نعوظ است. از دیگر علائم متداول در یائسگی مردان را ميتوان از دست دادن انرژی، ناتوانی در پیاده روی بیشتر از یک کیلومتر و به سختی انجام دادن کار‌های فیزیکی سنگین، مانند دویدن یا بلند کردن اجسام سنگین دانست.
افت تستوسترون ميتواند مشکلات خواب نیز ایجاد کند، زیرا تستوسترون نقش مهمی در تنظیم الگو‌های خواب دارد. اگر سطح تستوسترون‌تان پایین بیاید، ممکن است دچار بیخوابی و اختلال در خواب شوید. علائم بیخوابی شامل مشکل در به خواب رفتن و در خواب ماندن ميشود. خواب آلودگی طی روز، مشکل در تمرکز و زود عصبانی شدن و کج خلقی نیز ميتواند از نتایج افت تستوسترون باشد.
تستوسترون به بدن‌تان کمک ميکند تراکم استخوانی‌اش را حفظ کند. اگر شما دچار آندروپوز شوید، از تراکم استخوان‌های‌تان کم شده و در معرض پوکی استخوان قرار ميگیرید؛ عارضه‌ای کــه در آن استخوان‌ها شکننده و ضعیف شده و به راحتی ميشکنند. در بسیاری از موارد، پوکی استخوان علائم قابل مشاهده‌ای ندارد و شما ممکن است متوجه نشوید دچار این عارضه شده‌اید تا اینکــه دچار یک شکستگی غیرعادی شوید یا یک تست روتین انجام دهید. اگر پزشک شما مشکوک به پوکی استخوان‌تان باشد، احتمالا سنجش تراکم استخوان برای‌تان تجویز ميکند و آزمایش خون را به شما توصیه ميکند تا سطح تستوسترون‌تان را بررسی کند.
تجمع چربی در اطراف شکم ميتواند هم علت و هم معلول افت تستوسترون باشد. تستوسترون کمک ميکند روند تجمع چربی در بدن آهسته‌تر شود. اگر سطح تستوسترون‌تان افت کند، چربی بیشتری در میان تنه‌تان جمع ميشود. در نتیجه، آنزیمی کــه در بافت چربی‌تان وجود دارد، تستوسترون را به استروژن تبدیل ميکند و این اتفاق ميتواند سبب افت بیشتر تستوسترون شود.
از دیگر علائم یائسگی مردان ميتوان به بزرگ شدن سینه‌ها، بی‌انگیزه شدن، کاهش انعطاف پذیری، مشکل در به خاطر سپاری و کاهش موی بدن اشاره کرد.زانو زدن و دولا شدن هم ميتواند برای مردانی کــه در سنین یائسگی هستند دشوار شود و خستگی و افسردگی نیز در نتیجه‌ی تغییر در سطح هورمون‌های مردانه ميتواند روی بدهد.
علل یائسگی مردان
بعد از اینکــه یک مرد به ۳۰ سالگی ميرسد، سطح تستوسترون او تدریجا افت ميکند، اما پزشکان عقیده دارند افت طبیعی تستوسترون در اثر رسیدن به میانسالی، در راس علائم یائسگی مردانه قرار ندارد. چون اگر چنین ميبود، همه‌ی مردها باید دچارش ميشدند در صورتی کــه اینطور نیست.
سایر ریسک فاکتور‌های عارضه‌ی یائسگی مردان شامل موارد زیر ميشود:
عدم تحرک بدنی
سیگار کشیدن
مصرف الکل
اضطراب
استرس
کمبود خواب
اختلال نعوظ ميتواند نتیجه‌ی تغییرات در رگ‌های خونی یا مشکلی در سیستم عصبی باشد. بعضی از مردها، اثرات فیزیولوژیکی «بحران میانسالی» را تجربه ميکنند و طی این مرحله دچار نگرانی‌هایی در مورد هدف‌های حرفه‌ای و شغلی یا زندگی شخصی خود ميشوند. این حالات ميتواند نتیجه‌ی افسردگی باشد کــه برانگیزاننده‌ی طیفی از عوامل بوده و منجر به علائم فیزیکی افت آندروژن ميشود.
کمبود خواب، تغذیه‌ی نامناسب و عدم تحرک، سیگار کشیدن و مصرف الکل و کاهش اعتماد بنفس نیز ميتواند باعث اختلال نعوظ شود. هیپوگنادیسم عارضه‌ای است کــه در آن، غدد جنسی در بیضه‌ها، به اندازه‌ی کافی هورمون جنسی تولید نميکنند. در پسر‌های نوجوان، این اتفاق ميتواند سبب تاخیر در بلوغ شود و اگر در میانسالی روی بدهد منجر به چاقی و دیابت نوع دوم شده و علائم افت آندروژن بروز ميکنند.
تشخیص یائسگی در مردان
یائسگی مردان چیزی نیست کــه پزشک بتواند تشخیص دقیقی در موردش بدهد، زیرا طیفی از علائم وجود دارند کــه در پزشکی، توافقی روی آن‌ها صورت نگرفته است. این علائم ممکن است ناشی از یک سری از عوامل در سبک زندگی و یا بیماری‌ها یا عوارض پنهان بروز کنند.
درمان یائسگی در مردان
از آنجایی کــه یائسگی مردان تعریف مشخصی ندارد، مردانی کــه تغییرات فیزیکی گفته شده را تجربه ميکنند، طبق علائم خود ميتوانند تحت درمان قرار بگیرند. مثلا فردی کــه دچار عارضه‌ی چاقی شده است ميتواند با کمک یک برنامه‌ی کنترل وزن مناسب و رژیم غذایی و ورزشی، وزن کم کند.
افرادی کــه دچار دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی شده‌اند نیز نیاز به کنترل و درمان این عوارض دارند. کنترل قند خون ميتواند علائم را تا حدودی تخفیف بدهد. پزشکان معمولا یک چکاپ کامل و دقیق بر مبنای علائمی، چون اختلال نعوظ و احساس ضعف و خستگی انجام ميدهند تا هر گونه بیماری یا عارضه‌ی احتمالی را کشف کنند. این چکاپ‌ها شامل آزمایش خون و اسکن ميشوند.
اگر کسی علائم افسردگی یا اضطراب را داشته باشد، پزشک او را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع خواهد داد کــه در صورت لزوم، دارو‌های ضد افسردگی مصرف کند یا تحت روان درمانی قرار بگیرد. یک پزشک شاید درمان جایگزین تستوسترون تجویز کند، اما اثرگذاری این شیوه‌ی درمانی هنوز ثابت نشده است. تستوسترون درمانی ممکن است احتمال انسداد مجاری ادراری و سرطان پروستات را افزایش بدهد و بیماری‌های ایسکمیک قلب، صرع و آپنه خواب را تشدید کند. سازمان غذا و داروی آمریکا در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد بسیاری از مکمل‌های تستوسترون و ویتامین کــه ادعا ميکنند به کاهش علائم یائسگی مردان کمک ميکنند، حاوی عناصر لازم و توصیه شده نبوده و ممکن است ریسک ابتلا به سرطان پروستات و مشکلات قلبی را افزایش بدهند. در مورد کنترل و تسکین علائم خود با پزشک‌تان مشورت کنید.
آیا رژیم غذایی خاصی وجود دارد کــه مشکلات جنسی در مردان میانسال را کاهش بدهد؟
یک رژیم غذایی متعادل و متنوع کــه سرشار از ریز مغذی‌ها، ویتامین‌ها و چربی‌ها و پروتئین‌های سالم است برای پیشگیری از کاهش توده‌ی عضلانی و حفظ سلامت قلب و عروق ضروری است. حفظ وزن سالم و پیشگیری از عوارضی، چون دیابت و مشکلات رگی و عروقی، کلید لذت بردن از تمام جنبه‌های زندگی از جمله زندگی جنسی، حتی در سنین بالاست.
از یائسگی مردان چه ميدانید؟
خانم‌ها! همسر شما ممکن است دچار «سندرم تحریک پذیری مردانه» شده باشد. تستوسترون مردان در اعتماد بنفس، فیتنس، انرژی و میل جنسی‌شان نقش دارد و همه‌ی این ویژگی‌ها در رابطه‌ی سالم شما و همسرتان دخیلند؛ بنابراین افت میزان تستوسترون ميتواند بر برخی از جنبه‌های اساسی رابطه‌ی شما و همسرتان اثر بگذارد. در واقع همسر میانسال شما دچار سندرم تحریک پذیری مردانه شده است و لازم است نکاتی را بدانید و رعایت کنید تا رابطه‌ی زناشویی‌تان سالم بماند.
تغییرات فیزیکی و روحی همسرتان را بپذیرید تا در موقعیت‌های لازم، واکنش مناسب نشان بدهید.
تغییرات خلقی او را درک کنید و شرایطی برایش فراهم کنید تا آرام باشد و رابطه‌تان دچار تنش نشود.
وقتی همسرتان در مورد تغییراتی کــه احساس ميکند حرف ميزند یا شما تغییراتی در شخصیت او ميبینید، آرامش خود را حفظ کنید و به حرف‌هایش خوب گوش دهید.
تکنیک‌های ریلکسیشن و کاهش استرس را یاد بگیرید، مانند یوگا، مدیتیشن و یا تمرینات تنفسی.
بیشتر تحرک داشته باشید و با هم ورزش کنید. هورمون حال خوب یا همان اندورفین با تحرک بدنی ترشح ميشود و ميتواند کمک‌تان کند بر علائم افسردگی و احساسات منفی غلبه کنید.
رژیم غذایی مدیترانه‌ای کــه بر پایه‌ی میوه‌ها و سبزی‌های تازه، چربی‌های سالم و غلات کامل است برای هر دوی شما بسیار مناسب ميباشد.
اگر احساس ميکنید شما یا همسرتان به مشاوره نیاز دارید حتما این پیشنهاد را به همسرتان بدهید. تصور نکنید خیلی زود جواب خواهید گرفت. گاهی ماه‌ها زمان لازم است تا با کمک مشاور یا روان درمانگر، تفاوت و نتیجه را احساس کنید.
همیشه خاطرات خوشی کــه با همسرتان داشته‌اید را به خاطر داشته باشید، فراموش نکنید چه چیز‌هایی شما را به هم جذب و علاقه‌مند کرد. احساسات خوب‌تان را با همسرتان شریک شوید.
