این مواد خوراکی را در اوج آلودگی هوا بخورید
آلودگی هوا یکی از مشکلات شهر نشینان است که آن را بع عنوان یک معضل اجتناب ناپذیر قبول کرده اند. در ادامه این مطلب به تغذیه درست در زمان آلودگی هوا و نقش آن بر کم شدن عوارض ناشی از آلودگی اشاره میکنیم.
آلودگی چیست ؟
آلودگی هوا به معنای وجود یک یا چند آلاینده مثل گرد و غبار، گازها، بو، دود، بخارات، خاکسترهای فرار و … در هوای آزاد با کمیت ها، کیفیت ها و ماندگاری متفاوت است که می تواند برای انسان، گیاه و جانور خطرناک باشد. در تعریف آلودگی هوا یک نکته دیگر هم وجود دارد و آن ایجاد اختلال در آسایش انسان‌ها و ضرر به اموال است.
روشن است که مشکلات آلودگی در همه شهرها برابر نیست اما در فصل زمستان فرایندی که بیشتر در شهرهای بزرگی مثل تهران اتفاق می افتد، وارونگی است. وارونگی یک پدیده جوی است که در آن هوای سرد به زمین نزدیک تر است. در این وضعیت مواد آلاینده بین لایه‌های هوا به دام می افتند. در صبح اول وقت زمستان، میزان آلودگی به حداکثر می رسد چرا که هوا سردتر است و با گرم شدن هوا در طول روز از وخیم بودن اوضاع تا حدی کم می‌شود. توصیه می شود که در ساعات اولیه روزهایی که هوا وارونگی دارد، از ماسک استفاده کنید.
تغذیه درست در زمان اوج آلودگی هوا
مطالعات نشان داده است غذایی که در زمان آلودگی خورده می شود، بر توانایی شش‌ها در برابر دود و سایر مواد آلاینده اثر می گذارد. همچنین اصلاح رژیم غذایی می تواند اثر به سزایی در کم شدن خطر ابتلا به سرطان در زمان آلودگی هوا داشته باشد. در زمان آلودگی مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها به شدت توصیه می‌شود.
چه موادی باید بیشتر مصرف کنیم؟
بر طبق تحقیقات انجام شده، قسمتی از مواد غذایی داراب آنتی‌اکسیدان اعم از ویتامین C ، ویتامین A و بالاخص بتاکاروتن‌ها، ویتامین E و سلنیوم می توانند بدن را در برابر دود و اثرات مخرب بدست آمده از آلاینده‌های سمی ایمن کنند. مکانیسم حفاظتی این مواد خیلی تاثیرگذار است.
مواد غذایی دارای آنتی‌اکسیدان از سلول های بدن حفاظت می کنند. زمانی که آلاینده‌ها وارد بدن می شوند، سلول های متفاوت بدن را به عنوان هدف انتخاب می کنند. در طی عمل خاصی که پراکسید شدن چربی نام دارد، رادیکال‌های اسید چرب تولید می شوند. این رادیکال‌ها بی ثبات هستند و به سرعت با مولکول‌های اکسیژن ترکیب می‌شوند. نتیجه این ترکیب رادیکال‌هایی ناپایدار است.
واکنش شیمیایی مخرب زنجیروار ادامه پیدا می کند. اما سلول های موجودات زنده حاوی مولکول‌هایی هستند که تمام شدن این پروسه را سریع می کنند. اگر این واکنش‌ها هر چه سریع تر پایان پیدا نکنند، غشاء سلول‌ها آسیب جدی خواهد دید.
سرطان، آسیب به سرخرگ‌ها در اندازه زیاد، تغییر شکل پلاکت های خونی و پیر شدن زود سلول ها از نتیجه پایان نیافتن واکنش های شیمیایی مخرب فوق است. اندازه آسیب های بدنی بیشتر تحت اینجور شرایطی بزرگ است چرا که رادیکال های آزاد می توانند به سرعت زیاد شوند. آنتی اکسیدان ها درست در این مرحله است که نقش خود را ایفاء می کنند و جلوی تشکیل رادیکال های آزاد میگیرند.
آنها با کم کردن اکسیژن محیط جلوی واکنش های شیمیایی را می گیرند، تحت این شرایط گلبول های قرمز در برابر دود و گازهای سمی حفاظت خواهند شد. در فاصله سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ تحقیقات آزمایشگاهی نشان داد که آنتی اکسیدان ها می توانند به خوبی از ریه موش ها در برابر دود اگزوز ماشین و سایر گازهای آلاینده محافظت کنند.
مصرف ویتامین‌ها در زمان آلودگی هوا ضروری است
تحقیقات نشان داده هرچه میزان آنتی اکسیدان در بدن موش ها بیشتر باشد بدن آنها در مقابل آلودگی هوا زمان بیشتر مقاومت میکنند. کارشناسان دانشگاه کالیفرنیا ثابت کردند که هر چقدر اندازه ویتامین E در بدن موش ها بیشتر باشد، زمان عمر آن ها نیز در هوای ناسالم بیشتر است. همچنین ویتامین های C می توانند جلوی تشکیل رادیکال‌های آزاد بگیرند.
غذاهایی مثل جگر، هویج، سیبزمینی شیرین، کره و مارگارین دارای ویتامین A هستند. کدو تنبل، انبه، طالبی، هویج و زرد آلو نیز دارای بتاکاروتن هستند. بروکلی، پیاز، پرتقال، گریپ‌فروت، انبه و توت‌فرنگی حاوی ویتامین C هستند. غلات، سبزیجات برگ‌پهن، گندم، زرده تخم‌مرغ و کره نیز ویتامین E دارند. سلنیوم ترکیبی است که به تازگی تحقیقات بزرگی درباره آن انجام شده و می توان آن را در غذاهای دریایی، نان و سایر غلات سبوس دار پیدا کرد.
مواد غذایی نظیر گشنیز، سیب‌سبز، چغندر، موز، کلم، انگور، بروکلی، هویج و مرکبات حاوی پکتین یا ژلاتین گیاهی هستند. میزان حداکثر این ترکیب شیمیایی منحصربه فرد را می توان در میوه‌های سبز و کمی نارس پیدا کرد. پکتین از بدن سم زدایی میکند و مصرف مواد غذایی حاوی پکتین به شدت در زمان اوج آلودگی هوا مفید است.
نقش مهم آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C
بر طبق بررسی ها کسانی که در معرض هوای آلوده هستند، به مقدار بیشتری آنتی اکسیدان احتیاج دارند. دانشمندان امپریال کالج لندن بر روی ۲۰۰ بیماری که از بیماری‌های حاد ریه نظیر آسم و انسداد ریهمی رنجند، بررسی انجام داده‌اند.
این تحقیق نشان می دهد در روزهایی که اندازه آلودگی هوا در لندن بیشتر از حد نرمال است، کسانی بیشتر در بیمارستان بستری می شوند که اندازه ویتامین C کمتری داشته اند. عجیب است که حتی اگر افراد سیگاری و مسن را نیز از لیست افراد بستری شده خارج کنند، باز هم شرایط فوق فرقی نمی کند.
مصرف کلسیم باعث کاهش تاثیر منفی سرب در بدن می‌شود
سرب در آب، غذا و هوا پیدا می شود. سربی که در هوا موجود است بشتر حاصل ترکیباتی است که به بنزین اضافه می شود. بنزین در موتور های درون سوز به سرعت محترق می شود و به همین دلیل باعث ضربه زدن به موتور می شود. سرب در بنزین مانع ضربه زدن به موتور می شود اما مشکلات دیگری را به وجود می آورد.
سرب یا از طریق شش ها یا از راه بلع و به اندازه کمی هم از طریق پوست جذب بدن می شود. مقصد نهایی سرب در بدن استخوان هاست. سرب بر گلبول های قرمز و میزان جذب کلسیم توسط آنها نیز تاثیر مخربی دارد. کلسیم، آهن و ویتامین C جزء بهترین مواد غذایی هستند که می توانند اندازه جذب سرب را بدن کم کنند. استفاده زیاد لبنیات و پیاز هم می تواند تاثیر زیادی در کاهش جذب سرب داشته باشد.
هر توصیه غیرپزشکی را در زمان آلودگی هوا جدی نگیرید
شیر با چای خوب است یا بد؟
استفاده شیر تاثیر به سزایی در کم شدن جذب سرب دارد. اما بر طبق مطالعات انجام شده، اضافه کردن مقدار کمی شیر به چای باعث می شود که از تاثیرات مثبت چای کاسته شود. چای حاوی آنتی‌اکسیدان، ویتامین و سایر ترکیباتی است که می تواند برای سیستم ایمنی بدن مفید باشد. مصرف چای سفید، چای سبز و چای سیاه که تنها از نظر زمان برداشت با هم متفاوتند؛ نقش مهمی در محافظت از سلول‌های بدن در زمان آلودگی هوا دارد. اما جالب اینجاست که اضافه کردن کمی شیر می تواند از این اثرات مثبت بکاهد.
غذاهای چرب نخورید
استفاده چربی برای حفظ کارآیی سلول‌های مغز توصیه می شود اما در عین حال مصرف مازاد آن نه تنها باعث چاقی می شود بلکه عملکرد سلول‌ها را نیز تا حدی مختل میکند. واکنش های زنجیروار تولید رادیکال های آزاد با مصرف زیاد چربی زیاد می شوند. در زمان آلودگی هوا از مصرف بی رویه غذاهای سرخ کردنی بپرهیزید.
